Trump ‘yüzyılık plan’ adını verdiği
İsrail-Filistin sorununu çözme planını, İsrail Başbakanı Binyamin
Netanyahu ile birlikte açıkladı. Trump, Filistin’e ‘koşullu devlet’ seçeneği sunarken, Filistin tarafı planı kabul etmedi.
ABD Başkanı Donald Trump, ‘yüzyılın planı’ dediği
İsrail-Filistin sorununun çözümüne ilişkin perspektifini, İsrail
Başbakanı Binyamin Netanyahu ile birlikte tanıttı.
Planı Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas kabul
etmezken, Suudi Arabistan, Katar, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri
(BAE) plana desteğini açıkladı.
Plan, bölünmemiş Kudüs’ün İsrail’in başkenti olmasını
Filistin’e ise ‘koşullu bağımsız bir devlet’ modeli öngörüyor. Filistin
tarafına koşulların yerine getirilmesi için 4 yıllık süre tanınıyor.
Plan hakkında önceki gün ve dün yapılan yorumlar ağırlıklı olarak
İsrail’in ulusal güvenliğinin ön planda olduğu, Filistin ve
Filistinlilerin ise dışlandığı yönündeydi.
‘İsrail için çok şey yaptım’
ABD Başkanı Donald Trump ve İsrail Başbakanı ‘Yüzyılın
planı’ adı verdikleri planı 28 Ocak Salı günü düzenledikleri ortak basın
toplantısında Beyaz Saray’da birlikte tanıttı.
Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas ile Batı Şeria’nın
Beytüllahim kentinde buluştuğunu söyleyen Trump, “Daha iyi bir hayat,
potansiyellerini gerçekleştirmeleri gerektiğini düşündüm. Dönüşte çözüm
için çalışmaya karar verdim” dedi
.
Trump konuşmasında “İsrail dünyanın üzerindeki bir
ışıktır. Tarihteki karanlık çağların tekrarlanmasına izin vermeyeceğiz”
ifadelerini kullandı. İki devletli çözüm modelinin ise İsrail’e dönük
tehditleri azaltacağını ifade etti. İsrail için çok şeyler yaptığı ifade
eden Trump, 2015’te İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekilmenin
nedeninin İsrail olduğunu vurguladı.
Plan öncesinde her iki tarafla bir araya geldiğini
belirten ABD Başkanı “İsrail şimdi barışa doğru önemli bir adım atıyor.
Doğrudan müzakerelere gidecek bir yolu kabul etti” dedi.
Trump, planı açıklarken sık sık İsrail’in güvenliğine
vurgu yapıp, “Gece kulüplerine saldırılar, otobüslere bombalı saldırılar
bir daha geri gelmeyecek. Ben İsrail için çok şey yaptım. ABD
Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşıdım. Golan Tepeleri’ni İsrail toprağı
olarak tanıdım. Belki de en önemlisi İran’la yapılan korkunç anlaşmadan
ABD’nin çıkmasını sağladım” dedi.
Plan doğrultusunda Filistinliler için de bağımsız bir
devlet olma şansının ortaya çıkacağını savunan ABD Başkanı, Filistin
Yönetimi Lideri Mahmud Abbas’a da “Sayın Abbas bu toprakları alın ve
kendi devletinizi kurun. Yıllardır gelişemiyorsunuz. Filistin bu planla
sonunda bağımsız ve harika bir devlet olsun. Sayın Abbas barış yolunu
seçerseniz Amerika ve diğer ülkeler barış yolunda size destek olacak”
çağrısını yaptı. Trump
devamla “Gerçekte Kudüs özgür ve kurtarılmıştır. İslam dünyasının
1948’te yaptığı hatayı, İsrail’i tanımak yerine saldırma hatasını
düzeltmesinin zamanı gelmiştir. Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve
Umman’a buraya elçilerini gönderdikleri için teşekkür ediyorum” dedi.
Ön planda neler var?
Trump’ın açıklamalarında ön plana çıkan hususlar şunlar:
- Kudüs bölünmemiş bir şekilde İsrail’in başkenti olacak.
- ABD, planın kavramsal haritasında İsrail’e ait olması öngörülen toprakları tanıyacak. Trump, İsrail’in de bazı ödünler vereceğini söyledi.
- Filistin toprakları iki katına çıkacak. Kurulacak Filistin devletinin başkenti ise Kudüs şehrinin doğudaki kenar mahallerini kapsayan Doğu Kudüs olacak ve ABD burada büyükelçilik açacak. Trump, planla Filistinlilerin kendi bağımsız devletlerini kuracağını söylese de bu konuda çok fazla ayrıntı vermedi. İsrail ile birlikte oluşturacakları komiteyle planda önerilen kavramsal haritanın detaylandırılacağını anlatan Trump, “Bu, ödünlerin verileceği bir harita olacak. İsrail devleti olarak çizdiğimiz bu sınırları ABD tanıyacak. İki devletli yapıya geçiş sürecinde İsrail’in güvenliği hiçbir şekilde tehlikeye girmeyecek” dedi.
- Plana göre hiçbir İsrailli ya da Filistinli yerlerinden edilmeyecek. Bu da mevcut Yahudi yerleşimlerinin olduğu gibi kalacağını gösteriyor. Filistinliler, İsrail’in Yahudi yerleşim birimleri kurarak veya genişleterek işgal altında tuttuğu toprakları büyüttüğünü belirtiyor. Yahudi yerleşim birimleri Filistin-İsrail arasında önemli bir anlaşmazlık noktasını oluşturuyor.
- İsrail, Ürdün Kralı Abdullah bin Hüseyin ile birlikte çalışarak Mescid-i Aksa ve Harem-ül Şerif gibi kutsal yerlerin mevcut durumunun korunmasını sağlayacak.
- Trump’ın planındaki haritada Filistinlilere verilen topraklara 4 yıl boyunca dokunulmayacak. Bu süreçte Filistinliler İsrail ile müzakere edecek ve bağımsız devlet olmak için planda koşulan şartları yerine getirecek. Trump basın toplantısında bu konuda Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ı kastederek “Sayın Abbas’a mektup gönderdim ve kendisine Filistinlilere tahsis edilen toprağın onlar için 4 yıl açık tutulacağını söyledim” dedi.
- Gelecekteki Filistin devleti kurulmasının şartları arasında ‘terörü reddetmesi’ var. Trump konuşmasında plan çerçevesinde 1 milyona yakın Filistinli için istihdam yaratılacağını ve Filistin ekonomisine yardımcı olacaklarını da sözlerine ekledi.
Netanyahu: 4 milyon Filistinlinin dönüş hakkı yok
Trump’tan sonra konuşan İsrail Başbakanı Netanyahu ise
plan için “uzun soluklu barışa açılan gerçekçi bir yol olabilir”
yorumunu yaptı. Netanyahu, yeni planda İsrail’in Ürdün Vadisi üzerindeki
hakimiyetini sürdüreceğini, Filistin toprakları dışında yaşayan 4
milyondan fazla Filistinli mültecinin, şu anda İsrail’in denetiminde
olan yerlere geri dönüş hakkının bulunmayacağını söyledi. Trump’ın planı
çerçevesinde kurulması öngörülen Filistin devleti içinse Doğu Kudüs’ün
dışındaki Abu Dis bölgesini başkent olarak önerdi.
Kurulacak devletin yapısı
Filistinliler Batı Şeria, Gazze ve Doğu Kudüs’ü kapsayan
bağımsız bir devlet istiyor. Şimdiye kadar İsrail başbakanları, Filistin
devleti kavramını alenen kabul etmiş olsalar da bu devletin yapısı
netleştirilemedi. Kurulacak herhangi bir Filistin devletinin kendi
kendini yönetme yetkisini tanıyacağını söyleyen Binyamin Netanyahu, bu
devletin silahlardan arındırılmış olması ve İsrail’i tehdit etmemesi
şartlarını koşuyor.
Filistin tarafı kabul etmedi
Planın açıklamasından sonra Filistin tarafından sert tepki geldi.
Ramallah kentinde televizyon konuşması yapan Filistin
Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas, Trump’ın planını kastederek “Başarısız
olacak bir komplo. Kudüs satılık değildir. Halkımız bunu tarihin çöp
sepetine atacak” dedi.
HAMAS Sözcüsü Sami Ebu Zühri de “Trump’ın açıklamaları
düşmanca ve şiddetli öfkeyle karşılanacak. Trump’ın Kudüs açıklaması
saçmalık. Kudüs Filistin toprağı olacak” açıklamasını yaptı.
Kabul edenler ve tepki gösterenler
Arap Birliği’nin Mısırlı Genel Sekreteri Ahmed Ebul Geyt,
Trump’ın Ortadoğu planının ilk bakışta Filistinlilerin meşru haklarında
büyük bir kayıp görünümü sunduğunu söyledi. “Bununla birlikte Arap
Birliği’nin Amerikan vizyonunu titizlikle incelediğini” kaydeden Geyt,
“Barışı sağlamak için her tür ciddi çabaya açığız” dedi.
Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve
Mısır gibi Arap dünyasında kalbur üstü devletler, Trump’ın planını
destekledi. Bu ülkelerin Filistin tarafının kabul etmesi için baskı
yapacağı belirtiliyor. Türkiye ise Trump’ın planına karşı olduğunu Türk
Dışişleri Bakanlığı aracılığı ile duyurdu.
HABER MERKEZİ
BM’den ‘1967 sınırları’ vurgusu
ABD Başkanı Donald Trump’ın ‘yüzyılın planı’ diye lanse
ettiği plana bir çekince de Birleşmiş Milletler’den (BM) geldi.
Açıklamada ilgili BM kararlarına atıfta bulunularak, Filistin
bölgelerinin ilhakı dolaylı olarak reddedildi. BM Genel Sekreteri
Antonio Guterres’in Sözcüsü Stephane Dujarric, “BM’nin iki devletli
çözüme yönelik tutumunun yıllar boyunca BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel
Kurulu’nun ilgili kararlarıyla tanımlanmış olduğunu” vurguladı. Sözcü,
“BM’nin İsrailliler ve Filistinlileri, sorunun 1967 sınırları temelinde
çözülmesi için destekleme yükümlülüğü devam etmektedir” açıklamasını
yaptı. BM “iki devletli çözümü” kabul ediyor. BM’nin
desteklediği çözüm, 1967’de İsrail ile Arap ülkeleri arasında yaşanan
Altı Gün Savaşı öncesindeki sınırlarda bir Filistin devleti kurulması
hedefi güdüyor ve Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs’ü Filistin
toprağı olarak kabul ediyor.
‘İsrail kabinesi ilhak için toplanacak’
ABD’de yayınlanan Washington Post gazetesine konuşan ve
isminin açıklanmasını istemeyen İsrailli bir hükümet yetkilisi, İsrail
Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimleri ile
Ürdün Vadisi’nin bir bölümünün ilhakı için pazar günkü kabine
toplantısında oylama yapacağını söyledi. Washington Post’un haberine
göre, Netanyahu önce Yahudi yerleşimleri ile Ürdün Vadisi’ni İsrail’in
egemenliği altına almayı, bu toprakları birbirine bağlayan yolları ise
daha sonra ilhak etmeyi planlıyor.
DAİŞ Sözcüsünden çetelere saldırı talimatı
ABD Başkanı Donald Trump’ın ‘yüzyılın planı’ adı altında
duyurduğu plan öncesi DAİŞ’in Sözcüsü Ebu Hamza El Kureyşi’nin olduğu
belirtilen bir ses kaydı yayınlandı. BBC’nin haberine göre, DAİŞ Sözcüsü
plana karşı çetelerine “Yahudilerin yerleşimlerini ve pazar yerlerini
hedef alın, yaşam alanlarını füzeleriniz ve kimyasal silahlarınız için
test sahası olarak kullanın” açıklamasında bulundu.
Habere göre DAİŞ Sözcüsü Kureyşi ses kaydında Irak’ta
Şiilerin, Suriye’de ise Kürtlerin ABD’nin desteğini kaybettiğini ve bu
yüzden DAİŞ çetelerinin onları yenmekte zorlanmayacağını da iddia
etti.Ses kaydının 37 dakika, 26 saniye sürdüğünü ve bu kaydın Hoop uygulaması ve çevrimiçi platformlar üzerinden dağıtıldığı belirtildi.
Yorumlar
Yorum Gönder